.
Kiedy ten świat koniec mieć ma, a które tego znaki będą, i o antychryście
.
Pogańska filozofia niektóra nauczała, iż ten świat początku nie miał, ani końca mieć będzie. Nie dziwować im, bo im Pan Bóg nie objawił tak jako nam, którzy mocnie wierzym, iż i pewnych czasów z niszczegoż bez materiej zbudowana jest ta wielka machina ręką wszechmocną Boga naszego i Jegoż się mocą swoich czasów …Więcej
.
Kiedy ten świat koniec mieć ma, a które tego znaki będą, i o antychryście
.
Pogańska filozofia niektóra nauczała, iż ten świat początku nie miał, ani końca mieć będzie. Nie dziwować im, bo im Pan Bóg nie objawił tak jako nam, którzy mocnie wierzym, iż i pewnych czasów z niszczegoż bez materiej zbudowana jest ta wielka machina ręką wszechmocną Boga naszego i Jegoż się mocą swoich czasów zepsuje. Na początku, mówi Mojżesz (3), stworzył Pan Bóg niebo i ziemię. I Psalm wyznawa (4): Ty, Panie, fundowałeś ziemię, i nieba są dziełem ręku Twoich; one poginą a Ty trwasz, i wszytkie jako suknia zwiotczeją. Długo przedsię ta suknia przemożnemu rozkazaniu Jego służy. Do tego czasu przez te pięć tysięcy i sześć set lat do naszych czasów nie widzim, aby się co naruszyło, abo w biegach swoich górne koła pomyliły, abo ziemia rodzić, abo wiatry ustać, i morze swoich granic chować nie miało. Jednak czas przyjdzie, jako Piotr święty pisze (5), gdy nieba wielkim pędem przeminą i żywioły się wielkim gorącem rozpłyną, i ziemia i to, co na niej jest, spalona będzie. Ale kiedy to ma być, było i u starych świętych Doktorów nie mało mniemania. Jeszcze za czasów męczeńskich, i potem za Hieronima świętego, i potem za Grzegorza wielkiego, rozumieli ludzie, patrząc na przygody wielkie i grzechy ludzkie, iż antychryst i koniec świata bliski już był (6). Ale się odwlokło i próżno o tym myślić, abyśmy pewny czas i rok wiedzieć mieli. Ci, co na szóstego tysiąca lat spełnienie koniec świata kładą, jeszcze przeświadczeni nie są. Bo około czterech set lat czekać by potrzeba. Jakoż ich mniemanie zda się drugim napodobniejsze, jako świętemu Augustynowi, Justynowi męczennikowi i innym (7). Wszakże o pewności jakiej próżno mówić, ale się tylo po znakach domyślać nam kazano.
.
Sześć znaków Pan Jezus w tej Ewangeliej i u innych Ewangelistów zostawił nam, po których poznawać koniec świata mamy. Pierwszy: opowiadanie Ewangeliej wszytkim na świecie narodom. Póki który kąt świata zostanie, który by światłością Ewangeliej świętej nie był obwieszczon, a nie wiedział o Chrystusie i dostąpieniu przezeń zbawienia swego, póty koniec światu nie będzie. Co Pan tymi słowy daje znać (8): Opowiadana Ewangelia królestwa będzie po wszytkim świecie, na świadectwo wszytkim narodom; a za tym przyjdzie koniec. Aby się żaden naród nie wymówił na dzień sądu jego, iż nie wiedzieli, aby Bóg za ich zbawienie umarł i tak się dla dobrego ich poniżył. A iż Chrystusowi, mówi święty Augustyn, wszytkie narody obiecane są, muszą wszytkie o Jego Ewangeliej wiedzieć. Byli niektórzy Doktorowie przed tysiącem lat, jako Hieronim święty, którzy rozumieli, iż już wszytkie narody Ewangelią usłyszały (9), ale gdy po nich wielkie się narody północne otworzyły i do Chrystusa obróciły, nie możem się końca świata spodziewać. I gdy dzisiejszych czasów naszych wielkie i bardzo rozmaite i od siebie dalekie królestwa i wyspy, o których opowiadał Izajasz (10), po Indiach Wschodnich i Zachodnich, po Japonach, Brazylach, Peru, Meksykach, najdują się, i do nich się światłość Syna Bożego wnosi, i tak Chrystusa, Odkupiciela swego, jako słyszym, przyjmują – świat jeszcze końca nie weźmie. Gdyż co dzień więcej się tego pogaństwa, którzy o Chrystusie nie słyszeli, najduje. O tym znaku toż mówią święci Doktorowie: Hilarius, Cyrillus, Hieronimus, Teodoretus, Damascenus i inni (11).
Drugi znak jest, zepsowanie państwa i cesarstwa rzymskiego. Co opowiedział Daniel prorok (12), iż po czwartym królestwie świata wszytkiego i monarchiej rzymskiej koniec świata być ma, po której nastąpi królestwo, któremu końca nie będzie i które się na lud inszy nigdy nie przeniesie. O czym i Apostoł święty do Tessaloników mówi (13), tak jako wykładają święci Doktorowie: Cyrillus jerozolimski, Chryzostom, Teofilaktus, Ekumenius, na one słowa Pawła świętego, i Tertulian, Laktancjus i Hieronim święty i Augustyn (14). Daje znać dosyć jaśnie proroctwo Danielowe, iż u ostatniego państwa żelaznego dwie są nodze, to jest wschodnie i zachodnie królestwa, i dziesięć palcy na końcu; iż z tych nóg przed końcem świata dziesięć królów wynidzie, z których żaden nie będzie się zwał cesarzem rzymskim, jako teraz jest jeden, co się tak zowie. I ci dziesięć zatłumią już i zgubią państwo rzymskie, które Daniel i Jan święty w objawieniu przez dziesięć rogów opisuje (15), a jeden antychryst między tymi dziesiącią będzie, który wszytkie pod swoję moc podbije. A iż jeszcze państwo rzymskie jakokolwiek stoi i póki tak nie zginie na zachodnich stronach, jako już na wschodnich jako jedna noga zginęło, póty się końca świata nie spodziewać, gdy jeszcze druga trwa (a).
Trzeci jest znak, herezje i wielkie kacerstwa, które będą wiarę Chrystusową psować. Nie takie, jako teraz, ale potężniejsze i mocą i cudami fałszywymi, jakie czarownicy też Egiptu, przeciwiając się Mojżeszowi, czynili. Bo cuda czynić będą, mówi Pan (16), tak, iż i wybrane, jeśli to może być, zwieść by mogli. Dzisiejsze kacerstwa cudów żadnych, i obłudnych a fałszywych nie czynią, przeto nie ci są jeszcze, o których Pan mówi. Lecz oni kacermistrzowie przed końcem świata ogień z nieba i gromy puszczać będą, ziemią trząść, postrachy na ludzie czynić i w rzeczy chore uzdrawiać poczną. Ale to wszytko obłudnie i w matactwie, mówi Apostoł (17), uczynią. Oczy tylo ludzkie jako czarnoksiężnicy mamiąc, a chytro ludzie do swej nieprawdy łowiąc. Jednak te nasze dzisiejsze kacerstwa w tym się z nimi zgadzają i po tym je Pan kazał jako onych drugich przyszłych i antychrysta samego poznawać, iż się nie zgadzają, a jedni tam, drudzy sam Chrystusa ukazują. Jedni u Lutra, drudzy u Zwingla, drudzy u Kalwina i u Ebionitów. A iż nie jednego, ale wiele Chrystusów opowiadają – inszego ta sekta a druga inszego; jeden tak naucza, drugi opak. Bo by jednego Chrystusa ukazowali, jednę by też Jego naukę mieli i jedność by między sobą zachowali. Ukazują Go w skrytości i w ciemności, jakoby o Nim pierwej świat nie wiedział, pokątnie i w pustkach. Z częściami i rozdziały idą, i na części Chrystusa dzielą: to w tym kącie ziemie, to w owym, a nie po wszytkim świecie. Dlategoż Pan mówi: nie wierzcie, bo Chrystus prawdziwy i Kościół Jego, jako błyskanie po wszytkim świecie świeci; na wschodzie się ukaże, a na zachodzie zaraz je widać. Nie po kątach Chrystus idzie, rozdziałów nie ma; jeden jest, dawno świetny jest, ma swój Kościół, oblubienicę swoję i Ciało swoje. Gdzie Ciało Chrystusowe, tam światło, tam orłowie lecą, tam wszyscy jedno mówią, jednego Chrystusa chwalą. W tym im tedy podobni dzisiejszy heretycy, onym ostatnim za antychrysta, ale jeszcze nie ci są, którzy na końcu świata być z antychrystem mają; którzy wielkie a nigdy jeszcze nie bywałe prześladowanie na katoliki podniosą i mocą je tak ucisną, iż ofiary Mszej świętej mieć nie będą mogli (18) i okrutne zabijanie i męczeństwa cierpieć będą.
Czwarty znak końca świata, przyjście i królowanie na ziemi antychrysta własnego i osoby jednej. Wiele jest antychrystów, mówi święty Jan (19) – i idzie, prawi, antychryst. O tym Daniel (20) prorokował i o tym Pan nasz Jezus do Żydów mówi (21): Jam przyszedł w imię Ojca mego, a nie przyjęliście mię; gdy przyjdzie drugi w imię swoje, onego przyjmiecie. I Jan święty wspomina i Apostołowie skoro na początku Ewangeliej powiadać o nim poczęli, jako też i o końcu świata opowiadali. Synaczkowie, mówi Jan święty (22), ostatnia jest godzina, i jakoście słyszeli, iż antychryst idzie, teraz wiele się naczyniło antychrystów i po tym znamy, iż ostatnia jest godzina. Jako za czasu swego zowie godzinę ostatnią, to jest koniec świata, nie właśnie, bo jeszcze daleko było do niego, tak i odstępniki i heretyki, którzy się już za jego czasów pokazowali, zowie antychrystami, nie właśnie, ale na wzór onego, który na własnym końcu świata tego przyjdzie; iż to jest w heretykach wszytkich jako w strumieniach po części, co w nim będzie zupełnie i ze wszytkim, jako we źródle wszytkich bluźnierstw, błędów i złości.
Którego Apostoł święty jako własnymi farbami opisuje (23), iż jeden będzie taki, a nie dwa, ani trzej, ani dziesięć. Iż ma być wielki grzesznik i syn zatracenia. Iż się nad Boga podnieść ma i czynić się Bogiem będzie. Iż w Kościele, nie w prawdziwym, który też z ludzi świętych jest, ale w ręku czynionym, który w Jeruzalem zbudowany i kościołem Bożym zwany będzie, zasiędzie. O czym jaśniej Jan święty mówi (24), iż ta bestia tam zasiędzie, gdzie Pan Henochów i Eliaszów, które też pobije, ukrzyżowany jest. Iż też cuda, jako się rzekło, wielkie, ale fałszywe i w kłamstwie czynić będzie. Iż przyściem Pańskim zabity duchem ust Jego będzie. Inne jego okoliczności drugie pisma dotykają. Iż Żydowie do niego przystaną i za Mesjasza go uznają i przyjmą. Iż moc wielką nad królmi świata wszytkiego weźmie. Iż święte wyznawce Boże uciśnie srodze i mordować je a tracić będzie; a takie prześladowanie na nie uczyni, jakie nigdy nie było ani będzie. Iż ofiarę Mszej świętej i liturgiej wygubi, iż jej nikt zwierzchownie sprawować nie będzie mógł. Iż pieczęć swoję na rękę i na czoło swoich sług kłaść będzie, aby się krzyżem świętym pieczętować nie mogli. Iż półczwarta lata tylo królować i tyranizować będzie. Na co wszytko jasne Pismo święte mamy (25), i święci Doktorowie tak to wszytko wyłożyli, jako Ireneus, Cyrillus jerozolimski, Hilarius, Ambrozjus, Hippolitus, Sedulius, Augustinus, Origenes, Hieronimus, których słowa kłaść się tu trudno mają. Czytaj o tym szeroko kto chce gdzie indziej i w polskim języku. Z których okoliczności antychrysta onego prawego, samego, pokazuje się, iż jeszcze nie przyszedł i końca świata nie będzie.
Z takich wielce znacznych wywodów z Pisma świętego i z doktorów świętych patrzyć każdy i zapłakać na taki niewstyd dzisiejszych heretyków może, którzy dla wielkiego jadu, który mają na swego sędziego i wójta, i stróża prawdy i Ewangeliej, na papieża rzymskiego – bez dowodów, bez świadectw, bez prawdy, bez Doktorów, bez kronik, bez wstydu, śmieją bluźnić, iż antychryst dawno przyszedł i na rzymskim papiestwie siedzi. By wżdy powiedzieli, którego czasu nastał, iż się wszytek świat nie obaczył. Która kronika o tym świadczy, iż który papież zwał się Bogiem, iż cuda fałszywe czynił, iż Żydowie do niego przystali, iż Boga bluźni, iż ofiarę świętej Mszej wymiata, iż tylo półczwarta lata królował. O niestatku i niewstydzie, jako cię żałować!
Piąty znak końca świata: przyjście Eliasza i Henocha. Ci co jeszcze nie umarli do tego czasu, od lat piąci tysięcy, święci i starzy, przyjdą nauczać świat, i karać fałsze, i zdrady antychrysta i sług jego ukazować, na koniec świata, aby ludzie do pokuty przywodzili, a błędy i fałsze antychrysta ukazowali. O czym są proroctwa u Malachiasza, który tak napisał (26): Oto ja wam poślę Eliasza proroka, pierwej niż przyjdzie dzień Pański, wielki, straszliwy, który obróci serca ojcowskie w syny ich. To proroctwo Pan potwierdza. Bo gdy Uczniowie to, czego się w Zakonie nauczyli, wspomnieli, iż ma Eliasz przyjść, Pan im rzekł (27), iż Eliasz on prawy przyjdzie i wszytko naprawi, to jest to, co antychryst skazi, około ludzkiego zbawienia. Toż Mędrzec mówi o Henochu (28): Henoch podobał się Panu Bogu i przeniesiony jest do raju, aby podał narodom pokutę. To jest, na to go Pan Bóg chowa, aby na końcu świata antychrystowe fałsze ukazał, a ludzie do pokuty przywiódł. I o Eliaszu tenże mówi (29): Eliasz wzięty w obłoku ognistym i na wóz koni ognistych; napisany jest na sądy czasów (to jest, on przed dniem sądnym przyjdzie), aby ulżył gniew Pański i wmówił serca ojcowskie w syny i naprawił pokolenia Jakubowe. Tak te pisma wyłożyli i święci Doktorowie (30): Ireneus, Tertullianus, Epifanius, Hieronimus, Augustyn.
Ostatni znak końca świata – nawrócenie wszytkich Żydów do Chrystusa naszego. Bo gdy je antychryst skupi i zwiedzie, Henoch je i Eliasz naprawi i do wiary świętej i Mesjasza prawego przywiedzie. O czym i Mędrzec na tym miejscu, jako się wyżej rzekło, dał znać. I Pan nasz Jezus o Eliaszu mówi (31), iż on wszytko naprawi. I Apostoł Paweł święty także twierdzi (32): Nie chcę, abyście nie mieli wiedzieć, bracia, tajemnice tej: iż ślepota jest do czasu w Izraelu, póki zupełność narodów abo pogaństwa nie wnidzie, i tak wszytek Izrael zbawion będzie; jako pisano jest: Przyjdzie z Syjonu, który oddali niezbożność od Jakuba. Po tych tedy znakach domyślamy się, iż jeszcze światu temu końca nie będzie tak rychło.
Lecz śmierć każdego z nas uczyni nam koniec świata tego, a lepiej nam podobno, iż czasów onych nie doczekamy. Acześmy już doczekali podobnych bardzo rzeczy, które na końcu świata będą. Bo wiele królestw chrześcijańskich nie tylo od cesarstwa rzymskiego, ale i od Kościoła świętego odpadło i srogą apostazją i odszczepieństwo czyniąc, w moc turecką i pogańską wpadły, i prawie poginęły: Egipt, Armenie, Azje, Frygie, Syrie i inne wschodnie Kościoły. I po zachodnich pociechy nie mamy. Czego poganin nie posiadł, to heretyctwa popsowały. Co się dzieje w Angliej, w Szkocjej, we Francjej, Niderlandzie, w Daniej, w Szwecjej, w Niemcach, z wielkim żalem wspominamy. Antychrystowi przesłańcy, heretycy, wszytkie niepokoje wzruszają, ludzie do bluźnienia Pana Boga i do pogaństwa i do rozpustności złych niechrześcijańskich obyczajów przywodzą, uciskają i mordują srogim zabijaniem. Katolicy stępieli w miłości Bożej i w zatrzymaniu chwały Jego. Zdrady, chytrości, nieuprzejmości, łakomstwa, nieczystości, swarów i zazdrości wszędzie pełno. Każdemu wolno Pana Boga lżyć i bluźnić. Niezgody i zazdrości i nadętości chrześcijańskich panów wszytko gubią. Czegoż czekać mamy? Z Eliaszem możem mówić (33): Weźmij, Panie, duszę moję, na takie nieczci chwały Twej patrzyć nie chcę. I z onym Matatiaszem: Gdyż tak Pan i chwała Jego zelżona, a na co mam tu w tym żywocie zostawać? (34) To, co Pan Bóg użyczył czasu, na przyprawowanie do naszego końca świata obracajmy. Bo gdy nasza śmierć przyjdzie, koniec nam tego świata uczyni.
.
...
